Xu hướng IoT (Internet of Thing – kết nối vạn vật bằng Internet) đang ngày càng lan rộng và dĩ nhiên nhà thông minh là một trong những lĩnh vực tận dụng tối đa xu hướng này. Internet không phải là một nơi an toàn để bạn có thể mắc võng nằm ngủ trên đó, nên cũng dễ hiểu khi nhà thông minh không phải là bất khả xâm phạm.
Phần lớn các thiết bị nội ngoại thất thông minh trong nhà đều có khả năng (và được) kết nối với Internet, nhằm đảm bảo các hoạt động liên quan và đáp ứng các tình huống điều khiển từ xa cũng như cập nhật dữ liệu. Tuy nhiên, Internet là chìa khóa vạn năng để khai thác công nghệ thì cũng là cánh cửa bỏ ngỏ cho các hacker (những tên trộm cắp thời công nghệ), bảo mật dữ liệu là yếu tố quan trọng hàng đầu khi khai thác và sử dụng Internet. Nhà thông minh cũng không phải là ngoại lệ.
Hệ thống giám sát nhà thông minh có tên là Rogers Smart Home Monitoring của công ty Connected Rogers có thể hoạt động thân thiện trên các tablet/smartphone Android và iOS.
Khoan hẵng vội đề cập tới các rủi ro từ an ninh mạng, ngay cả những tên trộm “thủ công” thông thường cũng sẽ không từ bỏ cơ hội nhắm vào các ngôi nhà thông minh, vốn được trang bị và sở hữu nhiều thiết bị đắt tiền. Không chỉ phải đối phó với những tên trộm vặt như các ngôi nhà “không” thông minh hiện nay, các ngôi nhà thông minh còn phải đối phó với những tên trộm thời công nghệ là những tay hacker và cả những công nghệ xâm nhập từ xa khác. Như vậy có thể thấy, bản thân hệ thống nhà thông minh không phải là bất khả xâm phạm, vậy người ta phải làm gì để đối phó với nhiều nguy cơ an ninh tiềm ẩn như vậy?
Vốn được biết đến như là một tiến bộ công nghệ vượt bậc, nhà thông minh tích hợp nhiều công nghệ mang tính next-gen (đi trước thời đại), không chỉ với các tiện nghi nội thất thông minh mà ngay cả các thiết bị bảo vệ và an ninh. Ở các bài trước về nhà thông minh, chúng ta đã biết về những hệ thống báo khói thông minh, hệ thống khóa cửa thông minh… Giờ đây, chúng ta sẽ nhắc tới hệ thống CCTV (giám sát bằng camera) cùng các thiết bị giám sát nhà thông minh khác.
Không giống như những hệ thống giám sát an ninh và báo động thông thường, các thiết bị giám sát an ninh thông minh dành cho nhà thông minh thường nhỏ gọn và “thông minh” hơn, tích hợp nhiều tiến bộ công nghệ nhằm giúp bạn cảm thấy an toàn trong và ngoài ngôi nhà (thông minh) của mình. Giờ đây, với thiết bị giám sát an ninh thông minh nhỏ gọn cỡ… một lon bia, bạn có thể thao tác và giám sát toàn bộ hệ thống an ninh của ngôi nhà thông qua các thiết bị di động như máy tính bảng hay điện thoại thông minh chỉ bằng một cú chạm.
IP Camera
Đầu tiên là hệ thống IP camera, sẽ giúp bạn giám sát ngôi nhà của bạn thông qua hê thống camera định tuyến từ xa. Trong đó, IP camera là từ viết tắt của từ Internet protocal camera, hoạt động trên nền tảng IP mỗi camera có một địa chỉ IP duy nhất, bản thân mỗi camera lúc này giống như được đặt trên một máy chủ riêng, nó có thể hoạt động độc lập hoặc thành một hệ thống, không bị giới hạn về số lượng camera.
Cấu tạo bên trong của IP camera khá tinh vi, thậm chí nó còn được tích hợp sẵn thẻ nhớ và tiến tới là có thể lắp được sim 3G hay còn gọi là 3G camera. Ngoài ra, các thiết bị camera tiên tiến còn cho phép quan sát cả trong điều kiện thiếu sáng như hệ thống camera thông minh không dây có tên là Starcam.
Hệ thống báo động thông minh
Tiếp đến là hệ thống báo động từ xa dựa trên một loạt các cảm biến như cảm biến nhiệt đô, cảm biến ánh sáng, cảm biến hồng ngoại và cả hệ thống IP camera đã đề cập ở trên. Ngoại trừ thông tin ghi nhận từ hệ thống IP camera, thì hầu hết các cảm biến này được tích hợp vào một thiết bị giám sát an ninh thông minh nhỏ gọn.
Các hệ thống báo động thông minh này đóng vai trò chốt chặn an ninh ở tuyến đầu, tức là tiên phong trong việc giám sát ngôi nhà. Hệ thống này sẽ kích hoạt một khi nhận thấy có sự xâm nhập trái phép hay xảy ra hỏa hoạn, rò rỉ ga, ngập lụt… dựa trên các cảm biến được tích hợp trong và ngoài ngôi nhà, hoặc ở các thiết bị giám sát và qua hệ thống camera IP. Nó có thể được thiết lập để đổ chuông cảnh báo, gửi thông tin tới chủ nhân ngôi nhà và thậm chí là thông báo cho cảnh sát ở gần đó.
Để dễ hình dung, chúng ta hãy tưởng tượng rằng, giờ đây ngay từ khi bạn lái xe đến ngoài cổng, hệ thống IP camera và một loạt cảm biến được bố trí khắp nơi của ngôi nhà thông minh đã bắt đầu giám sát hành vi của bạn đối với ngôi nhà rồi, mỗi một hành vi của bạn sẽ được phân tích và hệ thống báo động/ngăn chặn sẽ lập tức được kích hoạt một khi bạn có hành vi đáng ngờ hoặc trái phép. Dĩ nhiên, tất cả các hoạt động này của hệ thống an ninh thông minh đều hoạt động thầm lặng và rất thông minh, nên bạn không hề cảm thấy mất tự nhiên như khi đối mặt với nhiều vệ sĩ sỗ sàng và tọc mạch như hiện nay.
Khóa thông minh và các cảm biến nhận diện bằng sinh trắc học
Một khi sở hữu căn nhà thông minh, nhu cầu cảm thấy an toàn và thân thiện trong ngôi nhà sẽ đóng vai trò rất quan trọng. Do vậy, nhiều công ty đã nỗ lực đưa ứng dụng các giải pháp nhận diện thông qua sinh trắc học và các cơ sở dữ liệu khác nhằm đảm bảo việc truy xuất ngôi nhà thuận tiện và chính xác.
Khái niệm ổ khóa ở các hệ thống nhà dân dụng giờ đây đã được thay thế bằng các hệ thống khóa thông minh, có thể sử dụng cảm biến sinh trắc học hoặc các cơ chế bảo vệ mật mã thông minh khác, cho phép kết nối với các thiết bị cầm tay của bạn như iPhone hay các smartphone khác. Ổ khóa thông minh có tên là August Smart Lock hiện cũng hoạt động như vậy.
Cấu tạo bên trong của ổ khóa thông minh August Smart Lock
Nếu bạn đã từng biết iPhone 5s hay HTC One Max được tích hợp cảm biến vân tay như thế nào thì việc ứng dụng vào công tác giám sát an ninh và nhận diện của nhà thông minh cũng tương tự nhưng ở cấp độ bảo mật cao hơn và ứng dụng rộng rãi hơn. Bạn có thể mở cửa mà không cần chìa khóa hay mật mã như các hệ thống bảo mật thông thường, giờ đây bạn chỉ cần đứng trước cửa và ra lệnh “mở cửa nào”, lúc này hệ thống sẽ thu âm giọng nói của bạn rồi so sánh với âm mẫu thu sẵn trong hệ thống để xác nhận, hoặc bạn có thể dùng đôi mắt hay vân tay của mình để nhận diện.
Các hệ thống này còn được ứng dụng để đảm bảo an toàn cho những đứa con còn nhỏ hoặc ba mẹ già yếu của bạn, thậm chí khi phát hiện sự cố bất thường như ba mẹ hay con cái và bản thân bạn ngủ không ngon thông qua hệ thống đo nhịp thở hoặc nhịp tim, hệ thống sẽ đưa ra các khuyến cáo phù hợp nhằm đảm bảo an toàn cho con người.
Tường lửa và bảo mật dữ liệu
Các thiết bị thông minh trong nhà như TV thông minh, tủ lạnh thông minh, giường thông minh hay các hệ thống thông tin liên lạc trong nhà đều tiềm ẩn nguy cơ bị xâm nhập và chiếm quyền điều khiển, do vậy bên cạnh hệ thống bảo vệ khỏi các hành vi xâm nhập thủ công thì việc đảm bảo an toàn cho các thiết bị thông minh trong nhà đóng vai trò then chốt trong công tác đảm bảo an toàn.
Ngoài việc ngăn chặn các xâm nhập thủ công, hệ thống an ninh của nhà thông minh còn có vai trò giám sát an ninh mạng và các hành vi xâm nhập trái phép hệ thống dữ liệu số của ngôi nhà như Internet và các phần mềm. Việc ngăn chặn này được thực hiện bằng các phần mềm bảo mật cao cấp, không chỉ tích hợp các ứng dụng tường lửa và phòng chống virus mà còn có các chức năng ngăn chặn các hành vi ăn cắp và xâm phạm dữ liệu trái phép.
An ninh năng lượng và khả năng ứng phó các trường hợp khẩn cấp
Bạn đã từng vào các tòa nhà cao tầng có thang máy chưa? Chắc bạn sẽ thấy vai trò của việc duy trì điện năng (năng lượng) cực kỳ quan trọng trong các công trình hiện đại. Nhà thông minh cũng không nằm ngoài quy luật đó. Hệ thống thông tin liên lạc đóng vai trò xương sống của nhà thông minh. Ngoài việc đảm bảo vận hành nguồn cấp điện dự phòng cho hệ thống, các mô hình nhà thông minh gần đây còn được tích hợp thêm các bộ tích điện và cơ chế phòng vệ khi bị tấn công cắt đứt kết nối Internet.
Một khi xảy ra các cuộc tấn công thủ công với ngoại lực mạnh, các cơ chế bảo vệ nhà thông minh sẽ nỗ lực phòng thủ bằng các lớp cửa chịu lực, ngoài ra hệ thống lọc không khí tránh bị đầu độc thì lúc này do Internet đã bị cắt đứt nên cơ chế vận hành sẽ tự động chuyển qua mô hình liên lạc bằng sóng vô tuyến tầm ngắn hoặc bán tự động. Lúc này bạn có thể sử dụng các điều khiển từ xa hoặc trực tiếp dùng tay thao tác với các thiết bị (cảm ứng) nhằm kiểm soát hệ thống điều khiển của ngôi nhà. Lúc này chế độ bảo vệ ngôi nhà ở mức cao nhất, hệ thống bảo vệ sẽ đòi hỏi các xác nhận sinh trắc học hoặc các giải pháp xác nhận thủ công khác nhằm đảm bảo ngôi nhà được an toàn.
Âm thầm bảo vệ và chăm sóc ngôi nhà của bạn
Một hệ thống bảo mật truyền thống vốn chỉ đề cao tính an toàn chứ chưa thực sự thân thiện, trong khi các hệ thống bảo mật hiện đại (và thông minh) ngoài việc đảm bảo an toàn còn đề cao tính thân thiện và tiện lợi.
Như từng đề cập ở phần “Hệ thống báo động thông minh”, các vị khách của bạn sẽ không còn phải cảm thấy “ngốt” trước những vệ sĩ lực lưỡng hay những con chó béc-giê hùng hổ, mà họ sẽ cảm thấy thoải mái và thân thiện khi bước vào ngôi nhà của bạn. Nhưng phía sau sự thoải mái đó, ẩn mình sau những bức tường hay ngọn cỏ là các hệ thống giám sát, phân tích và phán đoán tình huống thông minh hoạt động liên tục, không bỏ lỡ bất kỳ hành vi đáng ngờ nào của những vị khách đang hiện diện trong nhà bạn cũng như các sự cố có thể phát sinh từ lò vi sóng, bếp điện từ hay các nguy cơ cháy nổ khác.
Thiết bị an ninh cho nhà thông minh có tên là Smart Home Security của công ty Canary rất nhỏ gọn và thanh lịch.
Ngoài hệ thống an ninh, bản thân các thiết bị thông minh cũng dần được tích hợp các tính năng báo động hoặc bảo vệ con người khi cần thiết. Chẳng hạn như lò vi sóng sẽ tự động nhận biết và ngắt nguồn khi quá nhiệt, tương tự chức năng tự động ổn định nhiệt đang có ở các tủ lạnh hiện nay.
Đến đây, chắc bạn sẽ tự hỏi với hàng tá ứng dụng cần kiểm soát và thao tác, liệu làm sao có thể đếm xuể “số lượng điều khiển từ xa hay cảm ứng” của chúng??? Bạn đừng lo, tất cả các thiết bị và giải pháp an toàn này đều được kết nối với hệ thống điều khiển trung tâm của ngôi nhà, và thu gọn lại vào danh mục Security (bảo mật) của ngôi nhà, bạn chỉ việc “chạm nhẹ” trên màn hình smartphone/tablet hay màn hình điều khiển để mở danh mục và chọn các thao tác tương ứng. Tất cả đều được sắp xếp gọn gàng và tiện lợi.
Như bạn đã thấy, hệ thống nhà thông minh đang dần trở nên “hoàn hảo”, từ cơ chế hoạt động tự động tới hệ thống an ninh khép kín, và hơn hết là tất cả đều hoạt động ở “chế độ nền”, âm thầm bảo vệ và chăm sóc cuộc sống của bạn.